1. مقدمه: اصطلاح «گردشگری جاویژه» از اصطلاح «بازاریابی جاویژه» اقتباس شده است. بازار-جاویژه ها می توانند مناطق جغرافیایی، یک صنعت خاص، نژاد و یا گروه خاصی از مردم باشد. با توجه به ماهیت متنوع گردشگری جاویژه و محصولات مرتبط با آن، رویکردهای دیگری نیز در تعریف این شکل از گردشگری مورد استفاده قرار می-گیرد از جمله: رویکرد جغرافیایی و جمعیتی، رویکردمحصول محور، رویکرد مشتری محور. در رویکرد جغرافیایی و جمعیتی؛ محیط روستای هدف گردشگری قلعه رودخان از منظر فعالیت های گردشگری و نه صرف توجه به جاذبه گردشگری شناخته شده ی شاخص آن که دژ قلعه رودخان است مورد مطالعه قرار می گیرد. در رویکرد محصول-محور، بر حضور گردشگران و جامعه محلی در فعالیت ها و بخش های مختلف و متنوع گردشگری منطقه تأکید می گردد و رویکرد مشتری محور نیز به نیازها و انتظارات گردشگری، جامعه مهمان و میزبان اشاره دارد. مسأله مورد بررسی این پژوهش، تنوع بخشی و بهره گیری از تمامیت ظرفیت های گردشگری مبتنی بر فعالیت در روستای هدف گردشگری قلعه رودخان است و رویکرد های گردشگری موجود را واجد بهره برداری مقطعی و ناقص و به دور از سیاست های توسعه پایدار گردشگری معرفی می نماید. . .

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در سال های اخیر گردشگری و گردشگرپذیری روستایی به عنوان راهکارهای جدید توسعه مناطق روستایی به منظور تامین نیازمندی-های روستاییان، جلوگیری از مهاجرت های بی رویه آنها، اشتغال زایی و. . . ارایه شده است. اما در مناطق روستایی موانعی وجود دارد که روند توسعه گردشگری را با مشکل مواجه می سازد. لذا هدف این پژوهش شناسایی موانع گردشگرپذیری روستای هدف گردشگری حیدرآباد سیوان است که با رویکرد کیفی-کمی انجام گرفته است. در روش کیفی 15 نفر از مسیولان و متخصصان گردشگری و توسعه روستایی به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب و از آنها مصاحبه به عمل آمد. پس از مشخص شدن موانع پرسشنامه ای از نتایج مصاحبه طراحی و در اختیار نمونه آماری در بخش کمی قرار گرفت. در مرحله کمی تعداد 236 نفر از ساکنان روستا با استفاده از فرمول کوکران، 100 نفر از گردشگران و 30 نفر از مسیولان به شیوه تصادفی ساده انتخاب و بین آنها پرسشنامه توزیع شد. روایی پرسشنامه مورد استفاده به شیوه صوری و پایایی آلفای کرونباخ به میزان 969/0 تایید شد. تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی به صورت تحلیل همزمان و تشخیص محقق و در بخش کمی، از آزمون t تک نمونه ای و فریدمن در نرم افزار آماری spss استفاده شده است. یافته های کیفی حاکی از استخراج دو مقوله مرکزی و 5 مقوله اصلی داشت. در مرحله کمی مقوله های مرکزی و اصلی به عنوان موانع گردشگرپذیری روستایی در دو دسته عوامل بیرونی (اقتصادی-مالی، اداری-ساختاری) و عوامل درونی (اجتماعی-فرهنگی، کالبدی-فضایی و زیرساختی-رفاهی) مورد تایید قرار گرفتند. همچنین عامل زیرساختی-رفاهی با میانگین رتبه (11/3) و عامل اجتماعی-فرهنگی با میانگین رتبه (86/2) به ترتیب به عنوان اثرگذارترین و کم اثرترین موانع شناسایی شدند.

گردشگری روستایی منبع با ارزشی برای اشتغال زایی و درآمد است و می تواند وسیله ای برای توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع روستای و حمایت از محیط زیست و فرهنگ روستایی می باشد که با بهره گیری مناسب از منابع طبیعی، انسانی امکان رشد اقتصادی و توسعه را فراهم می کند و نقش مهمی در متنوع سازی اقتصاد جوامع روستایی دارد و زمینه ساز ایجاد فرصت های جدیدی در نواحی روستایی از جمله اشتغال سودآور در بخش های غیرکشاورزی افزایش درآمد روستاییان و کاهش تفاوت های درآمدی بین روستاییان و شهرنشینان، کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها و کم کردن مشکلات شهرهای بزرگ می شود. هدف این پژوهش بررسی توسعه گردشگری روستاهای هدف گردشگری فورگ واقع در استان خراسان جنوبی و ارایه الگوی بهینه توسعه گردشگری می باشد. استان خراسان جنوبی با قدمت تاریخی دارا بودن آثار تاریخی و طبیعی ملی و جهانی و تنوع صنایع دستی علی رغم این ظرفیت های بلقوه، مهم روستاهای منطقه در اقتصاد گردشگری ناچیز بوده و جایگاه در خوری ندارد و در فقر و تهیدستی بسر می برند. از اینرو روستای هدف گردشگری فورگ به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی به ارایه الگوی بهینه توسعه گردشگری در روستاهای مورد نظر می-پردازد. روش انجام پژوهش با مطالعه کتابخانه ای و جمع آوری داده های میدانی و توزیع پرسشنامه به روش پیمایشی انجام می شود تحلیل داده ها از طریق آزمون T تک نمونه ای،و توکی بهره گرفته شده است.

هدف از مطالعه حاضر، سنجش اثر رضایت گردشگر از مناطق گردشگری بر تبلیغات شفاهی با میانجی گری هویت مقصد گردشگری در بین گردشگران قلعه رودخان و ماسوله (شهر فومن) بوده است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش پژوهش توصیفی می باشد که با استفاده از پیمایش اجرا شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه گردشگران در دو منطقه گردشگری ماسوله و قلعه رودخان بود که با توجه به نامشخص بودن تعداد جمعیت جامعه مورد بررسی، تعداد 385 نفر با استفاده از فرمول جوامع نامحدود کوکران به عنوان حجم نمونه تعیین گردید. جهت نمونه گیری از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته شامل متغیرهای میزان رضایت گردشگران از مقصد، هویت مقصد، وابستگی نسبت به مقصد، دلبستگی عاطفی به مقصد، پیوند اجتماعی، خاطره از مقصد و انتظار از مقصد بود. پایایی ابزار با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ با ضریب بالاتر از 7/0 مورد تأیید قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که دلبستگی مکانی و زیرشاخه های آن از آیتم های اصلی رضایت گردشگران است؛ همچنین هویت مقصد، وابستگی نسبت به مقصد، دلبستگی عاطفی به مقصد، پیوند اجتماعی، خاطره از مقصد و انتظار از مقصد گردشگران بر تبلیغات شفاهی اثرگذار است. از نوآوری حاصل در این پژوهش می توان به این مورد اذعان کرد که رضایت گردشگر از مقصدهای گردشگری بر تبلیغات شفاهی اثرگذار است؛ اما این اثر از طریق متغیر میانجی گری هویت مقصد رخ می دهد.

پیشینه و هدف: فرسایش کناره ای رودخانه یکی از فرآیندهای ژئومورفیک است که بواسطه عوامل طبیعی و انسانی ایجاد می شود. این پدیده به عنوان یکی از انواع فرسایش آبی می تواند اثرات ژئومورفیک متعددی در رودخانه ایجاد نماید. افزایش فرسایش رودخانه همچنین باعث بی ثباتی رود و در نتیجه تغییر نوع جریان، تغییرات الگوی رودخانه و تغییر مسیر رودخانه می شود. تاکنون روش های متعددی از ارزیابی سریع ژئومورفیک برای بررسی فرسایش کرانه رود به کار گرفته شده است که یکی از رایج ترین و پرکاربرد در این ارزیابی ها، شاخص ناپایداری کانال ( CSI) است. هدف مطالعه ما شناخت قابلیت کاربرد شاخص پایداری کانال برای شناخت کرانه های حساس به فرسایش و ناپایدار در رودخانه قلعه رودخان فومن در گیلان بوده است. مواد و روش ها: رودخانه قلعه رودخان در غرب استان گیلان و در شهرستان فومن واقع شده است. این رودخانه از ارتفاعات شمال شرق آبادی سوته سرچشمه می گیرد و بعد از طی 40 کیلومتر از منطقه قلعه رودخان به دریای خزر می ریزد. مساحت حوضه 76/347 کیلومترمربع است. با هدف مطالعه فرسایش کناره ای و پایداری کناره رودخانه قلعه رودخان بخشی از مسیر رودخانه به طول تقریبی 5 کیلومتر در نزدیکی شهر فومن انتخاب گردید. در این محدوه 8 بازه مطالعاتی بر اساس شرایط رودخانه (تفاوت الگو و مورفومتری) و حساسیت آن به فرسایش کناره ای مشخص شد. سپس نقشه برداری از مقاطع، مورفومتری کانال، دانه سنجی رسوبات کرانه، وضعیت تراکم و چسبندگی رسوبات و بررسی ویژگی های پوشش گیاهی کرانه و دشت سیلابی برای هر بازه انجام گرفت. در هشت بازه با استفاده از شاخص پایداری کانال رود، وضعیت فرسایش کناره ای مورد بررسی قرار گرفت. در این مدل متغیرهای اندازه رسوبات بستر، حفاظت بستر یا کرانه، درجه فروسایی، درجه محدودیت کانال، فرسایش کرانه رود، درصد حرکات توده ای، پوشش گیاهی درختی در ریپارین، وجود اشکال رسوبی و مرحله تکاملی کانال امتیاز دهی شدند. یافته ها و بحث: بر اساس یافته های شاخص پایداری کانال (CSI) در کرانه چپ و راست رودخانه قلعه رودخان نشان داد که مقادیر شاخص ها بین 5/18 تا 5/25 متغیر بوده است. بر اساس این مقادیر بازه های یک، دو، سه و چهار از نظر پایداری کانال در وضعیت بسیار ناپایدار (ناپایداری بسیارزیاد) و بازه های پنج، شش، هفت و هشت در وضعیت ناپایداری متوسط قرار دارند. بر پایه روش امتیاز نسبی جنس رسوبات بستر، حفاظت کرانه و پوشش گیاهی ریپارین مهم ترین عوامل موثر بر پایداری کانال بوده اند. بر اساس نمودار پاکس ویسکر پلات وضعیت سه متغیر درجه فروسایی کانال، شواهد موجود مبنی بر فرسایش کرانه، درصد ناپایداری و وجود اشکال رسوبی در بازه های مختلف متفاوت بوده و در نتیجه این عوامل باعث تفاوت حساسیت کرانه رودخانه قلعه رودخان فومن نسبت به ناپایداری شده است. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد که سه متغیر جنس رسوبات بستر، حفاظت کرانه و پوشش گیاهی ریپارین که در تمامی بازه ها یکسان بوده و از عوامل مهم تاثیرگذار در ثبات و پایداری کانال رودخانه به حساب می آیند. بر اساس یافته های فوق درصد حرکات توده ای کرانه، وجود اشکال رسوبی درون کانال، فروسایی بستر و مدل تکاملی رود از عوامل متغیر در هر بازه به شمار می روند که باعث تفاوت و تغییر وضعیت شدت فرسایش کناره ای و کانال رودخانه می شوند.

ارزش گذاری اقتصادی اماکن تاریخی واقع در روستاها، معرفی و شناساندن آن به مخاطبان و درک اهمیت استراتژیک وجود چنین موهبت هایی، کلیدی ترین اقدام برای برنامه ریزی توسعه روستایی، ایجاد و رونق اشتغال و تولید و توسعه بوم گردی است. این مطالعه تمایل به پرداخت حفاظتی بازدیدکنندگان از دژ تاریخی قلعه رودخان را از طریق ارزش گذاری مشروط با روش انتخاب یک و نیم بعدی برآورد می کند. نتایج تحقیق نشان داد 75 درصد افراد در برنامه حفاظت از دژ تاریخی قلعه رودخان تمایل به پرداخت دارند. میانگین تمایل به پرداخت حفاظتی در کل افراد نمونه، معادل 22650ریال و مازاد رفاه سالانه بازدیدکنندگان 38/5 میلیارد تومان برآورد شده است. گروه مخالفان نیز دلایلی مانند: وظیفه دولت بودن (38 درصد)، پرداخت توسط ساکنان روستا (6 درصد)، مشارکت توسط بازدیدکنندگان غیربومی (56 درصد) را اعلام کردند. پیشنهاد شد مبالغ دریافتی از بازدیدکنندگان بر اساس اولویت ابتدا برای ترمیم قسمت های آسیب دیده و در حال تخریب این دژ تاریخی جهت سرپا نگه داشتن این بنای ارزشمند اختصاص یافته و سپس جهت آموزش و برگزاری برنامه های ترویج حفاظت از محیط زیست و ابنیه تاریخی تخصیص و هزینه شود. حفظ این بنای تاریخی ارزشمند منجر به ایجاد اشتغال، مهاجرت معکوس اهالی روستا از شهر به دیار خود، رشد اقتصادی روستا، احیاء و رونق صنایع دستی منطقه خواهد شد.

طرح روستاهای هدف گردشگری علاوه بر تاثیراتی که بر اقتصاد و اجتماع و فرهنگ روستای محل اجرا می گذارد تاثیرات قابل ارزیابی بر محیط اطراف، روستاهای هم جوار و حتی منطقه جغرافیایی خود دارد. بررسی در این اثرات می تواند در حل مشکلات نهادینه سازی گردشگری در روستاهای هدف کمک شایانی کند و همچنین در مدیریت اثرات چالش ها و فرصت های این هم جواری نیز موثر خواهد بود. هدف این پژوهش بررسی تاثیرات اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی هم جواری روستاهای محمودی و عراقی با روستای هدف گردشگری روئین است. جامعه آماری شامل دو روستای هم جوار روئین است که تعداد 300 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه تصادفی انتخاب شدند. در این راستا از روش تحقیق پیمایشی با به کارگیری پرسشنامه استفاده شده است. روایی پرسشنامه ها ازنظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از الفای کرونباخ برای ابعاد مختلف تامین شد. توصیف آماره ها و میانگین ها، داده های پژوهش با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای در محیط نرم افزار SPSS تحلیل شده است. مطابق نتایج حاصل از پژوهش هم جواری روستاهای محمودی و عراقی با روستای روئین تاثیرات اقتصادی با میانگین 418/3 را مثبت ارزیابی می شود. درزمینه اجتماعی و فرهنگی با میانگین 9321/2 به طورکلی روندی نسبی و میانه ی رو به نزول نسبت به میانه نظری در نظر گرفته شده دارد؛ گردشگری روستایی در روستای هدف گردشگری روئین توانسته بر اقتصاد، اجتماع و فرهنگ روستاهای مجاور محمودی و عراقی تاثیرات قابل ارزیابی داشته باشد. درنهایت پیشنهاد می شودکه بستر سازی برای تشکیل و تقویت منطقه گردشگری جایگزین توجه به یک روستای خاص در جهت گردشگری باشد تا اولا میزان مشارکت افزایش یابد و در نهایت انتفاع در زمینه درآمد های گردشگری بین اهالی روستاهای درگیر در مساله گردشگری با توجه به میزان کارایی و تاثیر آنها تقسیم شود.